WILHELMUS, HET

Aangemaakt op 12/03/2002
Laatste aanpassing op 18/05/2022

Artiest: anonymus
Auteur: Petrus Detheem
Jaar: 1570

De oudste tastbare versie is een duitstalige en dateert van 1573, de oudste nederlandstalige staat in een bundel uit Gottingen uit 1574. Gebaseerd op de 'Wijze van Chartres' (Oh la folle entreprise - Autre chanson de la ville de Chartres assiégée par le prince de Condé), lied over een poging van de Hugenoten om de stad Chartres te bezetten in 1568. Orthodoxe Calvinist Petrus Detheem (1531-1588) was prediker tijdens dat beleg en heeft die melodie toen uit eerste hand kunnen oppikken, wat hem eerder dan een Marnix van Sint-Aldegonde als meest mogelijke auteur aanduidt. Geuzenlied ten voordele van de opstandige Willem van Oranje als troost na het verliezen van de slag bij Heiligerlee. Detheem kwam nadien in botsing met Willem van Oranje, waardoor zijn naam in de vergetelheid geraakte. Het lied bestaat uit 15 achtregelige coupletten waarvan de beginletters de naam WILLEM VAN NASSOV vormen. De tekst is symetrisch: vers 1 en 15 lijken op elkaar, 2 en 14, 3 en 13 enz. Vers 8 is neutraal. Meestal wordt alleen het eerste en zesde couplet gezongen. Werd in het begin twee maal zo snel gespeeld als tegenwoordig, vrolijk en erg geschikt om als trompetsignaal gebruikt te worden in het leger, op de vloot, om op te dansen en ook bij officiële gelegenheden. De versie van Loekie de Leeuw (met opgefokte elektrische gitaar) benadert nog het meest de oorspronkelijke uitvoering. Pas in de negentiende eeuw zakte het tempo. Herkenningsmelodie van de Geuzen. Er werd gezegd dat het horen van de melodie meer moed gaf dan 10.000 reservesoldaten. Gelijkaardige situaties bij zowel de Franse Marseillaise als de Belgische Brabançonne (zie telkens daar).

Covers:

1577:

anonymus [als Hoe Die Spaensche Hoeren Comen Klagen; spotlied na de pacificatie van Gent; nog tot in 1966 kon hiervan een verbastering worden opgenomen op Terschelling (door Ate Doornbosch)]

1578:

Fransje Vander Cruycen [als Nieuw Lied van de Martelaren van Holland - anti-Geuzenlied na de inname van Den Briel en de verhanging van 19 Rooms Katholieke priesters in Gorkum (Gorinchem)]

1603:

Melchior Franck [vierstemmige versie]

1622:

Richard Verstrepen [anti-geuzenlied als De Tocht van de Brandstichters of Duivelsliedeken; spotlied op de brandschatting die de latere Stadhouder Frederik Hendrik hield in Brabant op de tonen van het geuzenlied der geuzenliederen]

1626:

Adriaan Valerius [zoals de melodie genoteerd staat in zijn Nederlandsche Gedenck-Clanck is het Wilhelmus sedert 1932 het officiële volkslied van Nederland; van dan af wordt het ook niet langer door Katholieken als storend ervaren]

1853:

Groen Van Prinsterer [als Het Wilhelmus der Geuzen - als reactie op wederinvoering van bisschoppelijke hiërarchie in Nederland; loeiend van papenhaat en daarom onverteerbaar als nationale hymne voor Katholieken]

1869:

Peter Benoit [in zijn Oratorium De Schelde]

1877:

Eduard Kreuser [in zijn cyclus Sechs Altniederländische Volkslieder waaronder het Wilhelmus volgens Valerius; het vrolijke soldatenliedje werd hierdoor een plechtig choraal]

1899:

Haagsche Regiments Muziek Corps [wellicht oudst bewaarde opname (op Gramophone)]

1909:

Johan Enschedé [op paleis Het Loo met drie versies]

1933:

Albert de Booy

1936:

Stafmuziek 5de Regiment Infanterie

1936:

Bob Scholte

1938:

Willem Mengelberg & Concertgebouworkest [standaardharmonisatie]

1971:

BZN [op debuut-lp The Bastard]

1972:

Stan Kenton

1973:

Sjef van Oekel

1979:

Camerata Trajectina [op hun lp Die Tyranny Verdwijn en in 1984 op een lp rond Willem van Oranje]

1983:

Drukwerk [als Wilhelmus van Karbouwen]

1990:

Wim De Bie

1994:

Herman van Veen

1996:

Bill van Dijk [cd met alle coupletten]

1997:

Westlands Mannenkoor [koorzetting op cd Valerius' Gedenck-Clanck: 26 Vaderlandse Liederen]

1998:

Camerata Trajectina [brengen het Lied van de Spaanse Hoeren op een cd ter gelegenheid van 300 jaar Vrede van Munster]

1999:

Duo Karst

2008:

An & Jan

Tijdens het stadhouderschap van Willem V (1766 tot 1795) werd het Wilhelmus het partijlied der Orangisten, waardoor het kansen verloor tot volkslied uit te groeien. Bij de kroning van zijn zoon in 1813 werd het verheven tot koningslied. Het volk zong niet mee. Tijdens de periode 1815-1932 gold Hendrik Tollens' Wien Neêrlandsch Bloed als Nederlandse volkshymne bij uitstek. Oudst bekende openbare uitvoering: tenor Willem Pasques de Chavonnes Vrugt (1830). In België gezongen als marslied bij de Tiendaagse Veldtocht (1831). Lied werd nooit echt populair, ook al niet door de racistische en nationalistische tekst. Op 10 mei 1932 werd het Wilhelmus (op de melodie naar Valerius) officieel het Nederlandse volkslied.

Contact


Nieuwe suggesties, aanvullingen en/of correcties kunnen steeds per post of via e-mail naar onderstaand adres verzonden worden:

Arnold Rypens
Rozenlaan 65
B-2840 Reet (Rumst)

info@originals.be

No Facebook No Twitter