KOILEN
Aangemaakt op 21/09/2012Laatste aanpassing op 15/02/2024
Artiest: Jewish Orch.
Auteur: traditional
Label: Columbia
Jaar: 1919
Betekent Kolen in het Jiddisch. Alvast het begin van deze melodie is overduidelijk die van Bella Ciao, het fameuze Italiaanse verzetslied van partizanen in hun strijd tegen het fascisme tijdens WO II. 1919 is evenwel een datum van bijna één oorlog vroeger. Het werd al aan het begin van de 20ste eeuw gezongen in de rijstvelden van Padua en er zijn in de loop der tijden minstens evenveel Italianen naar de VS uitgeweken als Russische joden. Het kan dus ook net zo goed andersom gegaan zijn. De melodie zou ook Roemeense of Oekraïense roots kunnen hebben.
Covers:
- 1919:
Abe Schwartz Jewish Orch. [zelfde opname in UK]
- 1919:
Mishka Ziganoff [als Koylen; Mishka was een gypsy accordeonist uit Odessa, die in New York een restaurant had; is daar ook opgenomen; Heruit op comp Klezmer Music - Early Yiddish Instrumental Music - The First Recordings 1908-1927]
- 1920:
Gus Goldstein [oudste gezongen versie en inderdaad over een kleine zak kolen; tekst toegeschreven aan Abe Schwartz (toepasselijke naam!), de leider van het Jewish Orchestra]
- 1944:
Brigada Giustizia E Liberta [partizanengroep in de Appenijnen waarvan bewezen is dat ze er met hun versie van Bella Ciao op z'n minst vroeg bij waren (en in hun geval zelfs met een extra strofe die een uitgesproken communistische signatuur verraadt), al is er dus van heel die periode, ook uit de onmiddellijk naoorlogse geen tastbare partizanenopname voorradig]
- 1962:
Giovanna Daffini [als Bella Ciao in de rijstveldenversie; veldopname van Gianni Bosio en Roberto Leydi; Bella Ciao (Vaarwel Schoonheid) moet hier geïnterpreteerd worden als "Vaarwel jeugd, vaarwel schoonheid die zomaar verdwijnt in deze harde werkomstandigheden"]
- 1964:
Yves Montand [als Bella Ciao in de partizanenversie]
- 1965:
Milva [idem]
- 1969:
Adolfo Celdron [Spaanse versie verboden onder Franco]
- 1976:
Zupfgeigenhansel [idem; Duitse versie]
- 1981:
Kollektief Internationale Nieuwe Scène [idem op lp De Herkuls]
- 1995:
Thomas Fersen [idem, Franse versie]
- 1995:
Modena City Ramblers [idem met Goran Bregovic]
- 2002:
Rocco Granata [idem]
- 2005:
Mala Vita [idem]
- 2006:
Chumbawamba [als Bella Ciao ter ere van een omgebrachte antiglobalist tijdens een G8-top in Genua]
- 2012:
Sing For The Climate [als Do It Now]
- 2017:
Professor & Berlin [in Netflix-serie La Casa De Papel]
- 2018:
Marc Ribot [als Goodbye Beautiful met Tom Waits]
De melodie van Bella Ciao/Koilen zit ook verscholen in een Italiaans kinderliedje (La Ballada Della Bevanda Saporifera) en in een liefdeslied uit 1934 van Rinaldo Salvadori (een ex carabinieri) gericht aan zijn meisje uit Marseille. Wat de partizanenversie betreft bestaan er ook versies in het Nederlands, Spaans, Portugees, Arabisch, Berbers, Turks, Kurdisch, Hongaars, Roemeens, Oekraïens, Pools, Bulgaars, Kroatisch, Grieks, Latijns, Reto-Romaans, Gallicisch, Catalaans, Bretoens, Baskisch, Deens, Noors, Zweeds, Fins, IJslands, Chinees, Koreaans en Esperanto.
