RHAPSODY IN BLUE
Artiest: George Gershwin & The Paul Whiteman Orch.
Auteur: George Gershwin/Ferde Grofé
Label: Victor
Jaar: 1924
Gecreëerd in de Newyorkse Aeolian Hall naar een idee van Paul Whiteman; pianopartituur geschreven door George Gershwin en bewerkt voor groot orkest door Ferde Grofé, de vaste arrangeur toen bij Paul Whiteman. In de zaal aanwezig: Leopold Stokowski, Jascha Heifetz, Fritz Kreisler en Sergei Rachmaninov, allemaal even enthousiast.
Covers:
- 1943:
- 1945:
Oscar Levant & Paul Whiteman [in film Rhapsody In Blue]
- 1963:
- 1969:
- 1973:
- 1977:
- 1984:
- 1994:
- 2010:
- 2024:
Bela Fleck [als Rhapsody In Blue(grass), titeltrack lp]
Wat George Gershwin onderscheidt van andere Tin Pan Alley-kanonnen als Irving Berlin, Cole Porter en Richard Rodgers, was dat hij zich niet beperkte tot het muzikaal theater. Ook de songstructuur leek hem bijwijlen te eng en te kort en hij waagde zich daarom wel eens aan iets copieuzer. Dat hij zich daarbij op het terrein van de serieuze muziek begaf kon niet eens als hoogmoed worden afgedaan. Zijn concertos, suites, ouvertures, préludes en rapsodieën konden van meet af aan wedijveren met die van zijn land- en min of meer tijdgenoten Charles Ives en Aaron Copland. Meer nog, al van bij zijn eerste stap in de symfonische wereld leverde hij een stuk af dat als het ware model is gaan staan voor Amerikaanse symfonische muziek tout court. Zijn Rhapsody In Blue blijft zelfs een meesterwerk van de gehele twintigste eeuwse muziek. Geschreven op drie weken tijd in 1924 als reactie op een initiatief van de toen populaire orkestleider Paul Whiteman. Deze zelfuitgeroepen King of Jazz had een oproep gelanceerd om jazz met symfonische muziek te mengen, om jazzstukken te schrijven die voor groot orkest konden worden gearrangeerd. Dat allemaal onder het motto: Wat is Amerikaanse muziek? Gershwins bijdrage, Rhapsody In Blue, combineerde Europese en Joodse harmonische lijnen met Amerikaanse ritmes en blue notes, wat op zich al ongehoord was. Bovendien liet hij binnen het stuk ruimte voor improvisatie en als er iets eigen is aan jazz dan is het dat wel. Dirigent Whiteman moest wachten op een teken van pianist Gershwin alvorens het orkest te lanceren na zijn solo. Je wist maar nooit hoe lang die solo ging duren. Rhapsody In Blue was al legendarisch van bij de première in april ’24, mét George Gershwin zelf aan de piano. Al van bij de eerste tonen was duidelijk dat hier iets bijzonders gaande was: voor het eerst weerklonk de karakteristieke klarinetglissando die het stuk zwierig en gedurfd in gang schoot.
Volgens Duke Ellington, die overigens die hele symfonische jazz-link zwaar ter harte nam, was Rhapsody In Blue afgeleid van negrosong Where Has My Easy Rider Gone.
